మోదీ పేల్చిన ఆర్థిక బాంబ్‌కు తొమ్మిదేళ్లు..!

భారత ఆర్థిక చరిత్రలో శాశ్వతంగా ముద్ర వేసుకున్న తేదీ అది. సరిగ్గా తొమ్మిదేళ్ల క్రితం, రాత్రి 8 గంటలకు ప్రధానమంత్రి నరేంద్రమోదీ జాతిని ఉద్దేశించి చేసిన ప్రసంగం దేశవ్యాప్తంగా పెను సంచలనం సృష్టించింది. "మేరే ప్యారే దేశ్‌వాసియో..." అంటూ మొదలైన ఆ ప్రకటన లక్షలాది మంది సాధారణ భారతీయుల జీవితాలను ఒక్కసారిగా తారుమారు చేసింది.

అదేమిటంటే... రూ.500, రూ.1,000 నోట్లు ఇకపై చెల్లవని మోదీ ప్రకటించారు. దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ, సాధారణ ప్రజానీకం ఒక్కసారిగా షాక్‌కు గురయ్యారు. ఈ నిర్ణయాన్ని చాలామంది 'ఆర్థిక బాంబ్' గా అభివర్ణించారు.

* ఆ నిర్ణయం వెనుక ఉద్దేశం ఏమిటి?

మోదీ ప్రభుత్వం ఈ సంచలన నిర్ణయానికి ప్రధానంగా మూడు లక్ష్యాలను ప్రకటించింది.

నల్లధన నిర్మూలనలో భాగంగా పెద్ద మొత్తంలో లెక్కలు చూపని నగదును బయటకు తీయడం. నకిలీ కరెన్సీ నిర్మూలించడంలో భాగంగా దేశంలో చలామణి అవుతున్న దొంగ నోట్లకు అడ్డుకట్ట వేయడం. డిజిటల్ ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రోత్సాహించడం.. నగదు రహిత లావాదేవీలను పెంచడం లక్ష్యంగా దీన్ని చేశారు. ఉద్దేశాలు మంచివే అయినప్పటికీ, అమలులో తలెత్తిన తీవ్రమైన ఇబ్బందులు, ఆశించిన ఫలితాలు రాకపోవడం విమర్శలకు దారితీసింది.

* దేశం అంతా క్యూ లైన్లలో...

నోట్ల రద్దు ప్రకటన జరిగిన మరుక్షణం నుంచే ప్రజలు పరుగుపరుగున బ్యాంకులు, ఏటీఎంల ముందు సుదీర్ఘ క్యూ లైన్లలో నిలబడ్డారు . చేతిలో ఉన్న కరెన్సీ ఒక్కసారిగా కాగితంగా మారిపోవడంతో ఉద్యోగులు, చిన్న వ్యాపారులు తమ రోజువారీ అవసరాల కోసం తీవ్రంగా కష్టపడ్డారు. రైతులు, కార్మికులు నగదు కొరత కారణంగా పనులు, లావాదేవీలు ఆగిపోయి ఇబ్బందులు పడ్డారు. ఆస్పత్రి బిల్లులు చెల్లించలేక, సరిపడా నగదు దొరకక ప్రాణాలు కోల్పోయిన విషాద ఘటనలు కూడా చోటుచేసుకున్నాయి. పెళ్లిళ్లు, పిల్లల స్కూల్ ఫీజులు, అత్యవసర వైద్య ఖర్చులు వంటివి కూడా కుదేలయ్యాయి.

* లెక్కలు ఏం చెబుతున్నాయి? – ఆర్థిక ఫలితాలు

తొమ్మిదేళ్ల తర్వాత రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) నివేదికలు ఈ నిర్ణయం యొక్క ఫలితాలను స్పష్టంగా చూపాయి. నల్లధనం వెలికితీతలో వైఫల్యం చోటుచేసుకుంది. పెద్ద నోట్ల రూపంలో ఉన్న మొత్తం రూ.15.41 లక్షల కోట్లలో దాదాపు 99.3 శాతం నోట్లు తిరిగి బ్యాంకులకు చేరాయి. అంటే, బ్లాక్‌మనీ పెద్దగా బయటపడలేదు.

జీడీపీ పతనమైంది. ఆ త్రైమాసికంలో దేశ స్థూల జాతీయోత్పత్తి (GDP) గణనీయంగా పడిపోయింది. నగదు కొరత కారణంగా అనేక చిన్న, మధ్య తరహా వ్యాపారాలు (MSMEs) మూతపడ్డాయి, పేద వర్గం ఉద్యోగాలు కోల్పోయింది. డిజిటల్ లావాదేవీలు తాత్కాలికంగా పెరిగినా, కొన్ని నెలల తర్వాత మళ్లీ నగదు ఆధారిత లావాదేవీలే ప్రధానంగా మొదలయ్యాయి.

* నిపుణుల విమర్శలు – "ఆర్థిక ఉగ్రవాదం"

పెద్దనోట్ల రద్దు నిర్ణయాన్ని అనేక మంది ఆర్థికవేత్తలు తీవ్రంగా విమర్శించారు. ప్రముఖ అర్థశాస్త్రజ్ఞులు ఈ నిర్ణయాన్ని "సామాన్య ప్రజలపై చేసిన ఆర్థిక ఉగ్రవాదం"గా పేర్కొన్నారు. మాజీ ప్రధాని డా. మన్మోహన్ సింగ్ దీన్ని "ఆర్గనైజ్డ్ లూట్ అండ్ లీగలైజ్డ్ ప్లండర్ (వ్యవస్థీకృత దోపిడీ మరియు చట్టబద్ధమైన దోపిడి)" గా అభివర్ణించారు. పాలనపై, ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రజల విశ్వాసం దెబ్బతిన్నదని వారు విమర్శించారు.

* ప్రజల మదిలో మిగిలిన భయం

తొమ్మిదేళ్లు గడిచినా, 2016 నవంబర్ 8 రాత్రి నాటి ఆర్థిక కలకలం, బ్యాంకుల ముందు క్యూ లైన్ల కష్టాలు ప్రజలు మరిచిపోలేకపోతున్నారు. ఈ సంఘటన సాధారణ భారతీయుడి మనసులో ఒక భయాన్ని, ఒక అప్రమత్తతను స్థిరపరిచింది. ఏ క్షణమైనా ప్రభుత్వం ఊహించని పెద్ద నిర్ణయం తీసుకోవచ్చు అనే అవగాహన ఏర్పడింది.

పెద్ద నోట్ల రద్దు ఉద్దేశం మంచిదై ఉండవచ్చు, కానీ అమలు తీరు, ఆశించిన ఫలితాలు రాకపోవడంతో ఇది చేదు అనుభవంగా మిగిలిపోయింది. మోదీ పేల్చిన ఈ 'ఆర్థిక బాంబ్' దేశ ఆర్థిక చరిత్రలో ఒక గొప్ప పాఠాన్ని నేర్పింది. ఆర్థిక సంస్కరణలు భావోద్వేగాలతో కాకుండా, పటిష్టమైన సమగ్ర సిద్ధాంతంతో మాత్రమే విజయవంతం అవుతాయని తేలింది..