చేవెళ్ల బస్సు విషాదం: బాధ ఎవరిది? బాధ్యత ఎవరిది?

రంగారెడ్డి జిల్లా చేవెళ్ల మండలం మీర్జాగూడ వద్ద జరిగిన ఘోర ఆర్టీసీ బస్సు ప్రమాదం తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని తీవ్ర దిగ్భ్రాంతికి గురి చేసింది. హైదరాబాద్-చేవెళ్ల రహదారిపై కంకర లోడుతో వస్తున్న టిప్పర్ లారీ బస్సును ఢీకొట్టడంతో సుమారు 25 మందికి పైగా ప్రాణాలు కోల్పోవడం, పలువురు తీవ్రంగా గాయపడటం యావత్ రాష్ట్రాన్ని విషాదంలో ముంచెత్తింది. ఈ దారుణానికి కేవలం డ్రైవర్ తప్పిదమే కారణమా, లేక సంవత్సరాలుగా నానుతున్న వ్యవస్థాగత వైఫల్యమా అనే ప్రశ్నలు ఇప్పుడు ప్రజల నుంచి బలంగా వినిపిస్తున్నాయి.

* అధిక రద్దీ, నిర్లక్ష్య ప్రాణ నష్టం

ప్రమాదానికి గురైన ఆర్టీసీ బస్సులో దాని సామర్థ్యమైన 52 సీట్లకు మించి సుమారు 70-75 మంది ప్రయాణికులు ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. అత్యధిక రద్దీతో నిండిన బస్సును ఎదురుగా అతివేగంగా, అధిక లోడుతో వస్తున్న టిప్పర్ లారీ ఢీకొనడంతో క్షణాల్లో ఈ ఘోరం జరిగింది. ఈ దుర్ఘటనలో రహదారి పరిస్థితులు, వాహనాల అధిక లోడ్, నిర్లక్ష్య విధానాలు అన్నీ కలిసి ప్రాణాలను బలితీసుకున్నాయి.

* 'మహాలక్ష్మి' పథకం ప్రభావమా?

తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టిన 'మహిళలకు ఉచిత బస్సు ప్రయాణ' (మహాలక్ష్మి) పథకం తర్వాత చాలా ప్రాంతాల్లో ఎక్స్‌ప్రెస్ సర్వీసులను తగ్గించడం లేదా ఆపరేషన్లను మార్చడం జరిగింది. దీంతో గ్రామీణ ప్రాంతాల ప్రజలు తక్కువ సంఖ్యలో ఉన్న ఆర్టీసీ బస్సులపైనే ఆధారపడాల్సి వస్తోంది. ఈ పరిణామం కారణంగా బస్సుల్లో అధిక రద్దీ పెరిగిపోయిందని, ఈ రద్దీయే ఇలాంటి ప్రమాదాలకు ఒక కారణంగా మారుతోందని కొందరు నెటిజన్లు, స్థానికులు ఆరోపిస్తున్నారు.

* చేవెళ్ల హైవే: మరణాల రహదారి

ఈ ప్రమాదానికి మరో ముఖ్య కారణం చేవెళ్ల రహదారి (హైవే) దుస్థితి. రహదారి సన్నగా ఉండటం, వాహనాల రద్దీ 170% వరకు పెరిగినప్పటికీ, రోడ్డు విస్తరణ పనులు జరగకపోవడం పెద్ద సమస్యగా మారింది. రహదారి విస్తరణకు చాలాకాలంగా డిమాండ్ ఉన్నప్పటికీ, రాజకీయ వివాదాలు, కోర్టు కేసులు, బనియన్ చెట్ల సంరక్షణ వంటి అంశాలతో ప్రాజెక్టు నిలిచిపోయింది. నేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్ (NGT) 2023లో పర్యావరణ ప్రభావ నివేదిక (EIA) సమర్పించాలని ఆదేశించినప్పటికీ, తదుపరి ఆమోదాలు, ఫిర్యాదులతో ప్రాజెక్టు ఆలస్యమవుతూ వచ్చింది. రహదారిని సకాలంలో విస్తరించడంలో జరిగిన రాజకీయ నిర్లక్ష్యం, ప్రభుత్వ నిర్లిప్తత ప్రజల ఆగ్రహానికి కారణమై, ప్రమాద స్థలంలో ఎమ్మెల్యే కల్లె యాదయ్యను చూసి "ఎంఎల్ఏ డౌన్ డౌన్!" అంటూ నినాదాలు చేసే పరిస్థితికి దారితీసింది.

* బాధ్యత ఎవరిది? వ్యవస్థాగత వైఫల్యమే నిజమైన బాధితుడు

ఈ దుర్ఘటనకు ఒక్క డ్రైవర్‌ను మాత్రమే బాధ్యుడిని చేయడం సరికాదు. ఇది వ్యవస్థాగత వైఫల్యం. రహదారి విస్తరణలో ఆలస్యం చేసిన అధికారులు, రాజకీయ నాయకులు... రవాణా భద్రతను, సర్వీసుల నిర్వహణను పర్యవేక్షించని ఆర్టీసీ సంస్థది... ఓవర్‌లోడ్, అతివేగం ఉన్న టిప్పర్ లారీ డ్రైవర్ , వాహన యజమాని.. ప్రయాణికుల భద్రతను విస్మరించి, సామర్థ్యానికి మించి ప్రయాణీకులను అనుమతించిన బస్సు సిబ్బందిది.. ఈ అంశాలన్నీ ఈ ఘోర ప్రమాదానికి కారణమయ్యాయి. ప్రాణాలు కోల్పోయిన 25 కుటుంబాల బాధకు ప్రభుత్వాలు, అధికారులు, వ్యవస్థాపక లోపాలు అందరూ కొంత బాధ్యత వహించాల్సిందే.

* ప్రభుత్వం తీసుకోవాల్సిన తక్షణ చర్యలు

ప్రాణాలు తిరిగిరావు, కానీ భవిష్యత్తులో ఇలాంటి విపత్తులు జరగకుండా నివారించడానికి ప్రభుత్వం తక్షణమే కింది చర్యలు తీసుకోవాలి. చేవెళ్ల రహదారి విస్తరణ పనులను యుద్ధ ప్రాతిపదికన పూర్తి చేయాలి. ప్రయాణీకుల రద్దీకి అనుగుణంగా ఆర్టీసీ సర్వీసుల సంఖ్యను పెంచాలి, ముఖ్యంగా ఉచిత బస్సు పథకం కారణంగా రద్దీ పెరిగిన రూట్లలో బస్సులు పెంచాలి. . బస్సుల్లో అధిక రద్దీని నియంత్రించడానికి, ప్రయాణీకుల భద్రతా ప్రమాణాలను కఠినంగా అమలు చేయాలి. కంకర, ఇసుక వంటి లోడ్‌తో వెళ్లే టిప్పర్లు, లారీలలో అతివేగం, అధిక లోడును పర్యవేక్షించడానికి కఠిన చట్టాలను అమలు చేయాలి.

భవిష్యత్తు తరాలు సురక్షితంగా ప్రయాణించాలంటే, ఈ ఘోర విషాదం నుంచి మనం తగిన గుణపాఠం నేర్చుకోవాలి.