భారత్‌కు పెద్ద షాక్ ఇచ్చిన అమెరికా

అమెరికా తీసుకున్న తాజా నిర్ణయం భారత్‌కు వ్యూహాత్మకంగా కీలకమైన ఇరాన్ చాబహార్ పోర్టు భవిష్యత్తును అనిశ్చితిలోకి నెట్టింది. 2018లో అప్పటి అమెరికా ప్రభుత్వం విధించిన ఆంక్షల నుంచి చాబహార్ ప్రాజెక్ట్‌కు ఇచ్చిన మినహాయింపును ఇప్పుడు రద్దు చేస్తున్నట్లు ప్రకటించింది. ఈ నిర్ణయం సెప్టెంబర్ 29, 2025 నుంచి అమల్లోకి రానుంది. ఈ పరిణామం భారత్‌కు ఆర్థిక, రాజకీయ, వ్యూహాత్మక పరంగా కఠిన సవాళ్లను తెచ్చిపెట్టనుంది.

చాబహార్ పోర్టు భారత్‌కు ఎందుకు కీలకం?

చాబహార్ పోర్టు భారతదేశానికి అఫ్గానిస్తాన్, మధ్య ఆసియా దేశాలకు నేరుగా సరుకుల రవాణాకు ఒక ముఖ్యమైన మార్గం. ముఖ్యంగా ఇది పాకిస్థాన్‌ను తప్పించి వాణిజ్య సంబంధాలను విస్తరించుకోవడానికి భారత్‌కు ఒక అవకాశం కల్పిస్తుంది. ఇది పాకిస్థాన్‌లోని గ్వాదర్ పోర్టుకు (చైనా-పాకిస్థాన్ ఆర్థిక కారిడార్‌లో భాగం) ఒక ప్రధాన పోటీగా నిలుస్తుంది. దీంతో భారత్, ఇరాన్ రెండింటికీ ఇది ఒక వ్యూహాత్మక ప్రాజెక్ట్‌గా మారింది.

భారత పెట్టుబడులకు ముప్పు

చాబహార్ పోర్టులో భారత్ ఇప్పటివరకు సుమారు $120 మిలియన్ల ప్రత్యక్ష పెట్టుబడి, అదనంగా $250 మిలియన్ల ఆర్థిక సాయం అందించింది. ఈ ప్రాజెక్ట్‌ నిర్వహణ కోసం ఇండియా పోర్ట్స్ గ్లోబల్ లిమిటెడ్ (IPGL) అనే ప్రత్యేక సంస్థను కూడా ఏర్పాటు చేసింది. అయితే అమెరికా ఆంక్షలు అమల్లోకి వస్తే, ఈ పెట్టుబడులు ఆగిపోయే ప్రమాదం ఉంది. ప్రాజెక్ట్‌లో భాగస్వాములైన భారతీయ కంపెనీలు అమెరికా ఆర్థిక ఆంక్షలకు గురయ్యే అవకాశం ఉంది.

INSTC ప్రాజెక్ట్‌కు అడ్డంకి

చాబహార్ పోర్టు "అంతర్జాతీయ ఉత్తర-దక్షిణ రవాణా కారిడార్ (INSTC)"లో ఒక కీలక భాగం. ఈ కారిడార్ భారత్, ఇరాన్, రష్యా, యూరప్ మధ్య సరుకుల రవాణాను వేగవంతం చేస్తుంది. అమెరికా ఆంక్షల కారణంగా ఈ ప్రాజెక్ట్ ఆలస్యమైతే భారత్‌కు వాణిజ్యపరంగా భారీ నష్టాలు సంభవించవచ్చు.

ఇరాన్-భారత్ సంబంధాలపై ప్రభావం

గతేడాది భారత్, ఇరాన్ కలిసి చాబహార్ పోర్టు నిర్వహణ కోసం 10 ఏళ్ల దీర్ఘకాలిక ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నాయి. ఈ ప్రాజెక్ట్ నుంచి భారత్ వెనక్కి తగ్గాల్సి వస్తే ఇరాన్‌తో ఉన్న ద్వైపాక్షిక సంబంధాలు దెబ్బతినే ప్రమాదం ఉంది. మరోవైపు చైనా, పాకిస్థాన్ తమ ప్రాంతీయ ఆధిపత్యాన్ని బలోపేతం చేసుకునే అవకాశం ఉంది. ఇది ఆసియాలో భౌగోళిక రాజకీయ సమతుల్యతను ప్రభావితం చేయవచ్చు.

విశ్లేషకుల అభిప్రాయం

అమెరికా ఈ నిర్ణయం భారత్‌పై ఒక రకమైన "శిక్షాత్మక చర్య"గా విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. భారత్ ఇటీవల ఇరాన్‌తో ఆర్థిక, వాణిజ్య సంబంధాలను బలోపేతం చేసుకుంటుండటమే దీనికి కారణమని వారు అంటున్నారు. ఈ పరిణామంతో రాబోయే రోజుల్లో పశ్చిమ ఆసియాలో భారత్‌కు కొత్త సవాళ్లు ఎదురయ్యే అవకాశం ఉంది.

మొత్తంగా అమెరికా ఆంక్షలు చాబహార్ ప్రాజెక్ట్ భవిష్యత్తును అనిశ్చితిలోకి నెట్టాయి. భారత్ ఇప్పుడు తన ఆర్థిక ప్రయోజనాలు, వ్యూహాత్మక అవసరాలు, అంతర్జాతీయ ఒత్తిడుల మధ్య సవాళ్లను ఎదుర్కోవాల్సి ఉంది.