హాట్ టాపిక్ : రిజర్వేషన్లపై సుప్రీంకోర్టు కీలక వ్యాఖ్యలు

దేశంలో కుల ఆధారిత రిజర్వేషన్ల అమలు తీరుపై సుప్రీంకోర్టు కీలక వ్యాఖ్యలు చేసింది. రిజర్వేషన్లు రైలు బోగీల్లా మారాయని, ఒక్కసారి ఆ బోగీలోకి ప్రవేశించిన వారు ఇతరులను లోపలికి రానివ్వడం లేదని అత్యున్నత న్యాయస్థానం అభిప్రాయపడింది. మహారాష్ట్రలోని స్థానిక సంస్థల ఎన్నికల్లో ఓబీసీ రిజర్వేషన్లకు సంబంధించిన పిటిషన్ విచారణ సందర్భంగా జస్టిస్ సూర్యకాంత్ నేతృత్వంలోని ధర్మాసనం ఈ వ్యాఖ్యలు చేసింది.

మహారాష్ట్రలో 2016-17లో స్థానిక సంస్థలకు ఎన్నికలు జరిగాయి. అప్పటి నుంచి ఓబీసీ కోటాపై జరుగుతున్న న్యాయ పోరాటం కారణంగా ఎన్నికల నిర్వహణలో జాప్యం జరుగుతోంది. ఓబీసీలకు 27 శాతం రిజర్వేషన్ కల్పించేందుకు మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం జారీ చేసిన ఆర్డినెన్స్‌ను సుప్రీంకోర్టు 2021లో కొట్టివేసింది. స్థానిక సంస్థల్లో ఓబీసీ రిజర్వేషన్లు అమలు చేయడానికి 'ట్రిపుల్ టెస్ట్'ను తప్పనిసరి చేస్తూ కోర్టు మార్గదర్శకాలు జారీ చేసింది. ఇందులో భాగంగా సమగ్రమైన అనుభావిక డేటాను సేకరించడం, వెనుకబాటుతనాన్ని గుర్తించడానికి ప్రత్యేక కమిషన్‌ను ఏర్పాటు చేయడం, మొత్తం రిజర్వేషన్లు 50 శాతానికి మించకుండా చూసుకోవడం వంటివి ఉన్నాయి.

తాజాగా జరిగిన విచారణలో పిటిషనర్ తరఫు న్యాయవాది వాదనలు వినిపిస్తూ, ఓబీసీలకు సంబంధించిన డేటా అందుబాటులో ఉన్నప్పటికీ, ప్రభుత్వం దానిని ఉపయోగించడం లేదని కోర్టు దృష్టికి తెచ్చారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తమకు అనుకూలమైన అధికారులతో స్థానిక సంస్థలను ఏకపక్షంగా నడుపుతోందని ఆమె ఆరోపించారు. మరో న్యాయవాది వాదిస్తూ, రిజర్వేషన్ల ప్రయోజనాలను పొందేందుకు ఓబీసీలలోనే అత్యంత వెనుకబడిన వర్గాలను గుర్తించాల్సిన అవసరం ఉందని పేర్కొన్నారు.

ఈ నేపథ్యంలోనే జస్టిస్ సూర్యకాంత్ తీవ్రంగా స్పందిస్తూ, రిజర్వేషన్లు రైలు కంపార్ట్‌మెంట్ల మాదిరిగా తయారయ్యాయని, లోపలికి ప్రవేశించిన వారు ఇతరులను రానివ్వడం లేదని అన్నారు. అయితే, మరిన్ని వెనుకబడిన తరగతులను గుర్తించాల్సిన బాధ్యత ప్రభుత్వంపై ఉందని ఆయన అన్నారు. రాజకీయంగా, ఆర్థికంగా, సామాజికంగా వెనుకబడిన వ్యక్తులు చాలా మంది ఉన్నారని, వారికి రిజర్వేషన్ ప్రయోజనం ఎందుకు లభించకూడదని ప్రశ్నించారు. ప్రస్తుతం కేవలం కొన్ని కుటుంబాలు, సమూహాలు మాత్రమే రిజర్వేషన్ల ప్రయోజనం పొందుతున్నాయని ఆయన వ్యాఖ్యానించారు.

స్థానిక సంస్థలకు సకాలంలో ఎన్నికలు నిర్వహించాల్సిన ఆవశ్యకతను కూడా ధర్మాసనం ఈ సందర్భంగా నొక్కిచెప్పింది. ఓబీసీ రిజర్వేషన్ల సమస్య కారణంగా ఎన్నికలను నిరవధికంగా వాయిదా వేయడం సరికాదని కోర్టు అభిప్రాయపడింది. ఈ వ్యాఖ్యలు దేశంలో రిజర్వేషన్ల అమలు తీరు, దాని లక్ష్యాలు, ప్రయోజనాలు కొందరికే పరిమితమవుతున్నాయా అనే దానిపై మరోసారి చర్చకు తెరలేపాయి. రిజర్వేషన్ల అసలు స్ఫూర్తిని నిలబెట్టేలా, అర్హులైన అందరికీ ప్రయోజనం చేకూరేలా విధానాలు ఉండాలని సుప్రీంకోర్టు పరోక్షంగా సూచించిందని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు. ఈ ఏడాది చివర్లో భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తిగా బాధ్యతలు చేపట్టనున్న జస్టిస్ సూర్యకాంత్ చేసిన ఈ వ్యాఖ్యలు ప్రాధాన్యతను సంతరించుకున్నాయి.