ట్రంప్‌ ఆంక్షలు: రిలయన్స్‌కు సవాళ్లు.. భారత్‌ వాణిజ్యానికి కొత్త మార్గాలు

ఉక్రెయిన్‌–రష్యా యుద్ధం మొదలైన నాటి నుంచి ప్రపంచ చమురు మార్కెట్‌లో పెను మార్పులు చోటుచేసుకుంటున్నాయి. రష్యాపై కఠిన ఆంక్షలు విధించాలంటూ అమెరికా వివిధ దేశాలపై ఒత్తిడి పెంచుతున్నప్పటికీ, భారత్‌ తన దేశ ప్రయోజనాల దృష్ట్యా రష్యా నుంచి చమురు దిగుమతులు కొనసాగించింది. ఈ నేపథ్యంలో అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ ఇటీవల రష్యా చమురు కంపెనీలపై విధించిన కఠిన ఆంక్షలు, భారత పారిశ్రామిక దిగ్గజం రిలయన్స్‌ ఇండస్ట్రీస్‌ కు కొత్త సవాళ్లను విసిరాయి.

రష్యా చమురుపై అమెరికా ఆంక్షల ప్రభావం

రష్యాకు చెందిన ప్రముఖ చమురు సంస్థలు రాస్‌నెఫ్ట్‌ , లుకాయిల్‌ ‌లపై అమెరికా, యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ సంయుక్తంగా ఆంక్షలు విధించాయి. దీని ఫలితంగా ఈ కంపెనీలతో రిలయన్స్‌కు ఉన్న వ్యాపార ఒప్పందాలు నిలిచిపోవాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడింది. ప్రస్తుతం రిలయన్స్‌ రోజుకు సగటున 5 లక్షల బ్యారెళ్ల రష్యన్‌ క్రూడ్‌ ఆయిల్‌ను దిగుమతి చేసుకుంటోంది, ఇది భారత్‌కు వచ్చే మొత్తం రష్యా చమురులో దాదాపు సగం. ఆంక్షల కారణంగా ఈ కీలకమైన సరఫరాలో పెద్ద అంతరాయం కలిగే అవకాశం ఉంది.

అమెరికా ట్రెజరీ శాఖ జారీ చేసిన మార్గదర్శకాల ప్రకారం, రష్యా చమురు కంపెనీలతో సంబంధాలున్న సంస్థలు నవంబర్‌ 21 లోపు తమ లావాదేవీలను పూర్తి చేసుకోవాలి. ఈ గడువు తర్వాత కూడా సంబంధాలు కొనసాగిస్తే, ఆయా సంస్థలపై కూడా ఆంక్షలు విధించే అవకాశం ఉందని అమెరికా హెచ్చరించింది.

*జామ్‌నగర్‌ రిఫైనరీకి సరఫరా సంక్షోభం

ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద చమురు శుద్ధి కేంద్రమైన గుజరాత్‌లోని జామ్‌నగర్‌ రిఫైనింగ్‌ కాంప్లెక్స్‌ (ఉత్పత్తి సామర్థ్యం రోజుకు 1.4 మిలియన్‌ బ్యారెల్లు) కి రష్యా చమురు నిలిచిపోవడం పెద్ద సమస్యగా మారింది. నిరంతర ఉత్పత్తిని కొనసాగించడానికి రిలయన్స్‌కు తక్షణమే కొత్త వనరులు అవసరమయ్యాయి. ఈ సంక్షోభాన్ని అధిగమించేందుకు రిలయన్స్‌ యుద్ధప్రాతిపదికన గల్ఫ్‌ దేశాలైన సౌదీ అరేబియా, కువైట్‌, యుఏఈ వంటి దేశాల నుంచి కొత్త చమురు సరఫరా ఒప్పందాలపై చర్చలు మొదలుపెట్టింది.

స్టాక్‌ మార్కెట్‌లో పతనం – పెట్టుబడిదారుల్లో ఆందోళన

ఆంక్షల వార్తల ప్రభావం రిలయన్స్‌ ఇండస్ట్రీస్‌ షేర్‌పై స్పష్టంగా కనిపించింది. గురువారం ట్రేడింగ్‌లో రిలయన్స్‌ షేర్‌ ధర 1.15% తగ్గి రూ. 1,448.40 వద్ద ముగిసింది. దీని కారణంగా కంపెనీ మార్కెట్‌ క్యాపిటలైజేషన్‌ రూ. 19.58 లక్షల కోట్లకు పడిపోయింది. మార్కెట్‌లోని ఇతర ప్రధాన సూచీలు లాభాల్లో ఉన్నప్పటికీ, రిలయన్స్‌ షేర్‌ పతనం పెట్టుబడిదారులలో కొంత ఆందోళనను కలిగించింది.

*భారత–అమెరికా వాణిజ్య సంబంధాలకు కొత్త దిశ

నిపుణుల విశ్లేషణ ప్రకారం, అమెరికా ఆంక్షలు రిలయన్స్‌కు స్వల్పకాలిక ఇబ్బందులు కలిగించినప్పటికీ, భారత్‌–అమెరికా వాణిజ్య సంబంధాలు మరింత పటిష్టం కావడానికి ఇది ఒక అవకాశంగా మారవచ్చు. రిలయన్స్‌ తీసుకున్న నిర్ణయానికి అనుగుణంగా, భారత ప్రభుత్వ రంగ రిఫైనరీలు కూడా రష్యా చమురు దిగుమతులపై పునరాలోచన చేయడం మొదలుపెట్టాయి. ఈ మార్పు వాణిజ్య ఒప్పందాల పునరుద్ధరణకు మార్గం సుగమం చేస్తుందని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.

దీని ఫలితంగా, భారత్‌పై ఉన్న దిగుమతి సుంకాలు 50% నుంచి 15–16% వరకు తగ్గే అవకాశం ఉందని ఆర్థిక నిపుణులు అంచనా వేస్తున్నారు. చమురు సరఫరాలో వైవిధ్యాన్ని పాటించడం ద్వారా భారత్‌ తన మార్కెట్‌ స్థిరత్వాన్ని పెంచుకోగలదు. గ్లోబల్‌ ఎనర్జీ మార్కెట్‌లో రష్యా ప్రభావం తగ్గుతున్న నేపథ్యంలో గల్ఫ్‌, ఆఫ్రికన్‌ దేశాలు కొత్త వనరులుగా ఎదుగుతున్నాయి. రిలయన్స్‌ వంటి భారతీయ కంపెనీలకు ఇది సవాలు అయినప్పటికీ, దీర్ఘకాలంలో ఇది మార్కెట్‌ వైవిధ్యానికి దారితీసే గొప్ప అవకాశంగా మారుతుందని భావించవచ్చు.

రాబోయే రోజుల్లో ప్రపంచ రాజకీయ మార్పులు, ప్రత్యేకించి చమురు సరఫరా ఒప్పందాల పునఃసమీక్ష, భారత చమురు వ్యాపార దిశను మరియు అంతర్జాతీయ వాణిజ్య సంబంధాలను నిర్ణయించనున్నాయి.