గగణ స్థల రక్షణలో మనస్థానం ఏంటి?.. ఎక్కడున్నాం..

ఆధునిక యుద్ధాల్లో ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్స్ (ADS) కేవలం రక్షణ కవచం మాత్రమే కాదు.. ఇది ఒక దేశం సార్వభౌమత్వం, ఆర్థిక స్థిరత్వం, రాజకీయ ప్రతిష్ఠకు ప్రతీక. మే, 2025లో ఆపరేషన్ సింధూర్‌లో భారత్ S-400 సిస్టమ్ ద్వారా పాకిస్తాన్, చైనా మిసైల్స్‌ను కూల్చివేయడం ప్రపంచాన్ని ఆకట్టుకుంది. డ్రోన్లు, క్రూయిజ్ మిసైల్స్, బాలిస్టిక్ మిసైల్స్, హైపర్‌సోనిక్ థ్రెట్స్ యుగంలో, ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టం ‘చతుర్థ శక్తి’గా మారింది. ఇది రాడార్, మిసైల్ లాంచర్లు మాత్రమే కాదు.. ఇంటిగ్రేటెడ్ రాడార్ నెట్‌వర్క్, AI-డ్రివెన్ డిసిషన్ మేకింగ్, ఇంటెలిజెన్స్ షేరింగ్, సమగ్ర కమాండ్ కంట్రోల్‌తో కూడిన సమగ్ర వ్యవస్థ. ప్రపంచ శక్తులు అమెరికా, రష్యా, చైనా, ఇజ్రాయెల్, భారత్ ఈ రంగంలో భారీ పెట్టుబడులు పెడుతున్నాయి.

భారత్ ర్యాంకింగ్ ఎంతంటే?

ప్రస్తుత ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్స్ గ్లోబల్ ర్యాంకింగ్ ను పరిశీలిస్తే 1వ స్థానం అమెరికా, రెండో స్థానంలో రష్యా, మూడో స్థానంలో ఇజ్రాయెల్, నాలుగో స్థానంలో చైనా, 5వ స్థానంలో భారత్ ఉన్నాయి. అమెరికా ప్యాత్రోట్ (PAC-3 MSE), తహడ్ సిస్టమ్స్‌తో ముందుంది. ఇవి బాలిస్టిక్ మిసైల్స్‌ను 150-200 కి.మీ. దూరంలో ఇంటర్‌సెప్ట్ చేస్తాయి. ఎన్‌జీఏడీ (Next Generation Air Dominance) ప్రోగ్రామ్ ద్వారా హైపర్‌సోనిక్ డిఫెన్స్‌పై $10 బిలియన్ పెట్టుబడులు పెడుతోంది. రష్యా S-400 (400 కి.మీ. రేంజ్), S-500 (600 కి.మీ., హైపర్‌సోనిక్ టార్గెట్స్)తో గ్లోబల్ మార్కెట్‌లో ఆధిపత్యం చాటుతోంది. వీటిని భారత్, టర్కీ, చైనా కొనుగోలు చేశాయి. చైనా హెచ్‌క్యూ-9, హెచ్‌క్యూ-19 సిస్టమ్స్‌తో సముద్ర తీర రక్షణను బలోపేతం చేస్తోంది. హైపర్‌సోనిక్ గ్లైడ్ వెహికల్స్ (DF-17)పై దృష్టి పెట్టింది. ఇజ్రాయెల్ ఐరన్ డోమ్ (70-150 కి.మీ., 90 శాతం సక్సెస్ రేట్), డేవిడ్స్ స్లింగ్, ఆరో-3తో షార్ట్-మీడియం రేంజ్ థ్రెట్స్‌ను సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొంటోంది. ఇది గాజా రాకెట్ దాడుల్లో నిరూపితమైంది. ఈ సిస్టమ్స్ స్కేలబుల్ సెన్సర్స్, AI ఇంటిగ్రేషన్, స్పేస్-బేస్డ్ ట్రాకింగ్‌తో మరింత శక్తివంతమవుతున్నాయి.

వేగంగా ముందుకెళ్తున్న భారత్..

భారత్ ఈ పోటీలో వేగంగా ముందుకు సాగుతోంది. S-400 (రష్యా నుంచి 5 స్క్వాడ్రన్లు, $5.4 బిలియన్) ఆపరేషన్ సింధూర్‌లో పాక్ ఎఫ్-16 మిసైల్స్, చైనా డీఎఫ్-21లను కూల్చి, ప్రపంచ దృష్టిని ఆకర్షించింది. ఇండిజినస్ ప్రోగ్రామ్స్ ఆకాశ్-ఎన్‌జీ (70 కి.మీ.), క్యూఆర్ఎస్ఏఎం (30 కి.మీ.), ఎంఆర్-ఎస్ఏఎం (ఇజ్రాయెల్ సహకారం), ప్రాజెక్టు కుశ (350 కి.మీ. రేంజ్, 2028 నాటికి) ద్వారా స్వావలంబన దిశగా అడుగులు వేస్తోంది. ఇంటిగ్రేటెడ్ ఎయిర్ డిఫెన్స్ సిస్టమ్ (IADS) ద్వారా రాడార్ నెట్‌వర్క్, ఐఏసీసీఎస్ (Integrated Air Command and Control System)ను బలోపేతం చేస్తోంది. కానీ వీటిలో సవాళ్లు ఉన్నాయి. టెక్నాలజీ దిగుమతి మీద ఆధారపడడం, R&Dలో $2 బిలియన్ మాత్రమే పెట్టుబడి (అమెరికా $20 బిలియన్‌తో పోలిస్తే), శిక్షణ లోపాలు. భారత్ పాకిస్తాన్ (200+ మిసైల్స్), చైనా (1,000+ బాలిస్టిక్ మిసైల్స్) థ్రెట్స్ మధ్య, మల్టీ-లేయర్ డిఫెన్స్ (షార్ట్, మీడియం, లాంగ్ రేంజ్) అవసరం.

టెక్నాలజీగానే చూడడం లేదు..

విమర్శనాత్మకంగా చూస్తే, ఎయిర్ డిఫెన్స్ రేసు టెక్నాలజీ మాత్రమే కాదు.. పాలసీ, ఆర్థిక స్థిరత్వం, మానవ సామర్థ్యం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. హైపర్‌సోనిక్ మిసైల్స్ (మ్యాచ్ 5+ స్పీడ్), స్వార్మ్ డ్రోన్లు, సైబర్ అటాక్స్ పర్ రాడార్ సిస్టమ్స్‌ను సవాలు చేస్తున్నాయి. ఇజ్రాయెల్ ఐరన్ డోమ్ 90శాతం సక్సెస్ రేట్ సాధించింది. ఈ పోటీ గ్లోబల్ పవర్ డైనమిక్స్‌ను మారుస్తోంది. హైపర్‌సోనిక్ యుగంలో, ‘పవర్’ సిస్టమ్ సంఖ్య కాదు. అడాప్టబిలిటీ, రియల్-టైమ్ ఇంటెలిజెన్స్, క్విక్ రెస్పాన్స్.. చిన్న దేశాలు (ఉక్రెయిన్) బడ్జెట్ ADSతో పెద్ద థ్రెట్స్‌ను ఎదుర్కొంటున్నాయి. భారత్ డిఫెన్స్ బడ్జెట్ 2025 లో $80 బిలియన్ డాలర్లు మాత్రమే. ఇంకా పెంచాల్సిన అవసరం ఉంది.

ఈ ప్రాజెక్టులతో మరింత ముందుకు..

భారత్ ఇండిజినస్ ప్రోగ్రామ్స్ (Project Kusha, Akash Prime)ను వేగవంతం చేయాలి. డీఆర్డీఓ-ఇస్రో సహకారంతో స్పేస్-బేస్డ్ రాడార్ అభివృద్ధి చేయాలి. శిక్షణ, మెయింటెనెన్స్‌పై పెట్టుబడులు పెంచాలి. అంతర్జాతీయ భాగస్వామ్యాలు (అమెరికా-QUAD, రష్యా) బ్యాలెన్స్ చేయాలి. పబ్లిక్ డిబేట్, ట్రాన్స్‌పరెన్సీ అమలు చేయాలి. భారత్ S-400 సక్సెస్‌తో ముందుంది. కానీ స్వావలంబన, ఇన్నోవేషన్‌తో మాత్రమే టాప్‌లో నిలుస్తుంది. ఆకాశంలో నియంత్రణ భద్రత మాత్రమే కాదు.. ఈ యుగంలో, ‘చెక్‌మేట్’ సామర్థ్యమే విజేతను నిర్ణయిస్తుంది.