ISSకు డ్రాగన్ : 400 కి.మీ దూరానికి 28 గంటలెందుకు?

భారతీయ వ్యోమగామి శుభాంశు శుక్లా సహా నలుగురు వ్యోమగాములతో కూడిన యాక్సియం-4 మిషన్ ఇటీవలే అంతరిక్ష ప్రయాణం చేపట్టింది. స్పేస్‌ఎక్స్ సంస్థకు చెందిన డ్రాగన్‌ వ్యోమనౌక నింగిలోకి దూసుకెళ్లింది. అయితే భూమికి కేవలం 400 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రం (ISS) చేరుకోవడానికి ఈ బృందానికి 28 గంటలు పడుతోంది. ఇది ఎందుకు జరుగుతుందో వివరంగా తెలుసుకుందాం.

-సులభమైన ప్రయాణం కాదు.. సంక్లిష్ట యాత్ర

ISS భూమికి 400 కి.మీ దూరంలో ఉన్నప్పటికీ, అది ఒక స్థిరమైన ప్రదేశంలో ఉండదు. ISS గంటకు దాదాపు 28,000 కిలోమీటర్ల వేగంతో భూమి చుట్టూ తిరుగుతూ ఉంటుంది. డ్రాగన్ వ్యోమనౌక ISSని చేరుకోవాలంటే, అది కూడా అదే దిశలో, అదే వేగంతో ప్రయాణించాలి. ఇది కేవలం నిట్టనిలువుగా పైకి వెళ్ళడం కాదు; ఇది ఖచ్చితమైన దిశ, వేగం, సమయం ఆధారంగా జరగాల్సిన చాలా సున్నితమైన ప్రక్రియ.

- ఆర్బిటల్ ఫేజింగ్ విన్యాసాలు

డ్రాగన్ వ్యోమనౌక మొదట భూమికి దగ్గరగా ఉన్న ఒక తక్కువ కక్ష్యలోకి చేరుతుంది. అక్కడి నుండి, అది అనేకసార్లు భూమి చుట్టూ తిరుగుతూ, తన కక్ష్యను క్రమంగా పెంచుకుంటూ ISS స్థాయికి చేరుకుంటుంది. ఈ ప్రక్రియను ‘ఫేజింగ్ విన్యాసాలు’ అంటారు. అంటే, వ్యోమనౌక తన స్థానం, దిక్సూచి, వేగం వంటివాటిని ISSకి అనుగుణంగా సర్దుకుంటూ ముందుకు కదులుతుంది. ఈ విన్యాసాలలో డ్రాగన్‌లోని 16 డ్రాకో థ్రస్టర్లు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. ఇవి చిన్నపాటి దిద్దుబాట్లు చేస్తూ వ్యోమనౌకను సరైన మార్గంలో ఉంచుతాయి.

- డాకింగ్.. సున్నితమైన సమన్వయం

ISSతో డ్రాగన్ వ్యోమనౌక అనుసంధానం (డాకింగ్) చాలా జాగ్రత్తగా జరగాలి. ఏ మాత్రం తేడా వచ్చినా ప్రమాదం జరిగే అవకాశం ఉంటుంది. అంతరిక్ష కేంద్రానికి డాక్ అవ్వడానికి ముందు, డ్రాగన్ తన వేగాన్ని తగ్గించి, చాలా నెమ్మదిగా ISS వైపు కదులుతుంది. చివరికి, ఇది ISSలోని ‘హార్మొనీ’ మాడ్యూల్‌కు అనుసంధానం అవుతుంది. డాకింగ్ పూర్తయిన తర్వాత కూడా, వ్యోమగాములు వెంటనే ISSలోకి వెళ్లరు. ముందుగా లీకేజ్ తనిఖీలు, పీడనం సర్దుబాటు వంటి సాంకేతిక తనిఖీలు చేస్తారు. దీనికి అదనంగా 1-2 గంటల సమయం పడుతుంది.

- గణిత నమూనాల పరిపక్వత

డ్రాగన్ వ్యోమనౌక స్పేస్‌ఎక్స్ సంస్థ అభివృద్ధి చేసిన ఒక కొత్త మోడల్. ఇది 2012లో మొదటిసారి ప్రయోగించబడింది. మరోవైపు, రష్యాకు చెందిన సోయుజ్ వ్యోమనౌకలు దశాబ్దాలుగా ప్రయోగాల్లో ఉన్నాయి. వాటికి సంబంధించిన గణిత నమూనాలు, డాకింగ్ విధానాలు చాలావరకూ స్థిరపడ్డాయి. అందుకే సోయుజ్ వ్యోమనౌక కేవలం 8 గంటల్లో ISSను చేరుకోగలదు. అయితే, డ్రాగన్‌కు ఇంకా ఆ స్థాయిలో స్థిరత్వం రాలేదు. ప్రతి ప్రయాణంలోనూ సరికొత్త డేటాను సేకరించి, తమ నమూనాలను మెరుగుపరచుకుంటున్నారు.

- లాంచ్ విండో, వాయిదాలు

ప్రతి అంతరిక్ష ప్రయోగానికి ఒక నిర్దిష్ట లాంచ్ విండో (ప్రయోగ సమయం) ఉంటుంది. వాతావరణ పరిస్థితులు, సాంకేతిక సమస్యలు వంటి కారణాల వల్ల మిషన్ వాయిదా పడితే, దానికి అనుగుణంగా కొత్త మార్గాన్ని, సమయాన్ని ప్లాన్ చేయాల్సి వస్తుంది. ఇది కూడా ప్రయాణ సమయం పెరగడానికి ఒక కారణం.

- దశలవారీ ప్రయాణం

డ్రాగన్ వ్యోమనౌకను నింగిలోకి మోసుకెళ్లే ఫాల్కన్-9 రాకెట్ రెండు దశల్లో పనిచేస్తుంది. మొదటి దశలో వ్యోమనౌకను వాతావరణం దాటించి, బూస్టర్ భూమికి తిరిగి వస్తుంది. రెండో దశలో, మరో ఇంజిన్‌తో వ్యోమనౌకను అంతరిక్ష కక్ష్యలోకి ప్రవేశపెడతారు. ఈ దశలవారీ ప్రక్రియకు కూడా తగినంత సమయం అవసరం.

అంతరిక్ష ప్రయాణం అనేది వేగంగా పూర్తయ్యే సాధారణ ప్రయాణం కాదు. ఇది నాణ్యత, ఖచ్చితత్వం, భద్రతకు అత్యధిక ప్రాధాన్యత ఇచ్చే ఒక క్లిష్టమైన సాంకేతిక ప్రక్రియ. కేవలం 400 కిలోమీటర్ల దూరాన్ని 28 గంటల్లో చేరుకోవడం ఆశ్చర్యంగా అనిపించవచ్చు. కానీ ఈ ప్రయాణంలో ఒక్క సెకను తేడా వచ్చినా ప్రమాదకరం. అందుకే అంత జాగ్రత్త, అంత సమయం అవసరం!