ట్రంప్ ప్రకటనతో సంచలనం: తజికిస్తాన్‌లోని కీలక ఎయిర్‌బేస్‌ను కోల్పోయిన భారత్

అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ చేసిన ఆకస్మిక వ్యాఖ్యలు భారతదేశ వ్యూహాత్మక వర్గాల్లో తీవ్ర చర్చకు దారితీశాయి. ఆయన "ఆసియా సైనిక స్థావరాలపై" చేసిన ప్రకటన, భారత్‌ తజికిస్తాన్‌లో కోల్పోయిన ‘అయ్నీ ఎయిర్‌బేస్‌’ వ్యవహారాన్ని మరోసారి అంతర్జాతీయ దృష్టికి తెచ్చింది. ఇది కేవలం ఒక సైనిక స్థావరం కోల్పోవడం మాత్రమే కాదు.. మధ్య ఆసియాలో భారత్ తన వ్యూహాత్మక ఉనికిని కోల్పోవడంగా విశ్లేషిస్తున్నారు.

*తజికిస్తాన్‌లో భారత్ ఉనికి: ముగింపు కథ

భారత్ 2002లో తజికిస్తాన్ రాజధాని దుషాంబే సమీపంలోని అయ్నీ ఎయిర్‌బేస్‌ను ఆధునీకరించింది. ఈ ఎయిర్‌బేస్ నుంచి భారత్ కీలకమైన గూఢచార, వ్యూహాత్మక కార్యకలాపాలను నిర్వహించేది. ఇది భారత సైన్యానికి ఆఫ్ఘనిస్తాన్, పాకిస్తాన్ సరిహద్దులపై నిఘా పెట్టేందుకు, తద్వారా పశ్చిమ సరిహద్దుల్లో భద్రతను పర్యవేక్షించేందుకు అత్యంత కీలకమైన స్థావరం. 2022లో భారత్–తజికిస్తాన్ ఒప్పందం గడువు ముగియడంతో, ఈ స్థావరాన్ని స్థానిక ప్రభుత్వానికి తిరిగి అప్పగించవలసి వచ్చింది. భారత్ ప్రభుత్వం దీనిని "సహజ ముగింపు"గా పేర్కొన్నప్పటికీ, అంతర్జాతీయ విశ్లేషకుల అభిప్రాయం భిన్నంగా ఉంది.

రష్యా - చైనా నుండి వచ్చిన బలమైన భౌగోళిక రాజకీయ ఒత్తిళ్ల కారణంగానే భారత్ ఈ నిర్ణయం తీసుకోవాల్సి వచ్చిందని అంతర్జాతీయ వర్గాలు బలంగా నమ్ముతున్నాయి. ఈ ప్రాంతంలో తమ ప్రాబల్యం తగ్గకుండా చూసుకోవాలనేది రష్యా, చైనా వ్యూహం.

* ట్రంప్ వ్యాఖ్యలతో మళ్లీ చర్చ

డొనాల్డ్ ట్రంప్ ఇటీవల అమెరికా విదేశీ సైనిక స్థావరాలపై వ్యాఖ్యానిస్తూ, అమెరికా తన వ్యూహాత్మక స్థావరాలను తిరిగి బలోపేతం చేస్తుందని ప్రకటించారు. ఇదే సమయంలో, భారత్ అయ్నీ ఎయిర్‌బేస్ నుంచి తప్పుకున్న వార్తలు వెలుగులోకి రావడం యాదృచ్ఛికం కాదు.

విశ్లేషకుల ప్రకారం.. ట్రంప్ ప్రకటన ప్రత్యక్షంగా అయ్నీ ఎయిర్‌బేస్‌ను ఉద్దేశించింది కాకపోయినా, ఈ మొత్తం పరిణామం అమెరికా–చైనా–రష్యా త్రికోణపు వ్యూహపరమైన ఆధిపత్య పోరాటంలో భారత్ మధ్యలో చిక్కుకుపోయినట్లుగా స్పష్టం చేస్తోంది. ఒక ప్రాంతంలో ఒక దేశం స్థావరాన్ని కోల్పోవడం అంటే, అక్కడ మరొక ప్రపంచ శక్తికి స్థానం బలోపేతం అవుతున్నట్లుగా భావించాలి.

* భారత్‌పై వ్యూహాత్మక ప్రభావం

అయ్నీ ఎయిర్‌బేస్‌ను కోల్పోవడం వల్ల భారత్‌కు ఏర్పడే వ్యూహాత్మక లోటు చిన్నది కాదు. తజికిస్తాన్ బేస్ ద్వారా మధ్య ఆసియాలో భారత్ పరోక్షంగా తన ఉనికిని చాటగలిగేది. ఇప్పుడు ఆ అవకాశం శాశ్వతంగా లేకుండా పోయింది, ఇది ప్రాంతీయ శక్తిగా భారత్ ప్రాధాన్యతపై ప్రభావం చూపుతుంది.

రష్యా–చైనా బలోపేతం

భారత్ వెనక్కి తగ్గడంతో, ఆ ప్రాంతంలో భద్రతా వ్యవహారాలపై రష్యా , చైనా ప్రభావం మరింత బలోపేతం అవుతుంది. చైనా ఇప్పటికే బెల్ట్ అండ్ రోడ్ ఇనిషియేటివ్ (BRI) ద్వారా మధ్య ఆసియాలో ఆర్థికంగా విస్తరిస్తోంది. భవిష్యత్తులో సెంట్రల్ ఏషియన్ దేశాలతో భారత్ దౌత్య, రక్షణ సంబంధాలను బలోపేతం చేసుకోవడం మరింత కష్టమవుతుంది.

* భవిష్యత్తు దిశ

వ్యూహాత్మక లోటు ఏర్పడినప్పటికీ, భారత్ ఇకపై తన భవిష్యత్తు రక్షణ, విదేశాంగ దిశను మార్చుకోవాల్సిన అవసరం ఏర్పడింది. భారత్ ఇప్పుడు మధ్య ఆసియా దేశాలతో ఆర్థిక , దౌత్య సంబంధాలు బలోపేతం చేయడంపై దృష్టి సారించే అవకాశం ఉంది. పశ్చిమ ఆసియాలో తన సైనిక, గూఢచార ఉనికిని బలోపేతం చేయడం ద్వారా వ్యూహాత్మక సమతుల్యత సాధించే ప్రయత్నం చేయవచ్చు.

"భారత్ తజికిస్తాన్ ఎయిర్‌బేస్‌ను కోల్పోయింది" అనేది కేవలం ఒక సైనిక స్థావరం కోల్పోవడం కాదు. ఇది భౌగోళిక రాజకీయాల్లో మారిన శక్తి సమతుల్యతకు నిదర్శనం. ట్రంప్ చేసిన ప్రకటన ఈ ఘటనకు కొత్త అంతర్జాతీయ రాజకీయ రంగు పూసింది. ఈ కీలకమైన వ్యూహాత్మక లోటును భారత్ తన భవిష్యత్తు దౌత్య, రక్షణ వ్యూహాలలో ఎలా భర్తీ చేస్తుందో చూడాలి.