అమెరికాతో ఫ్రెండ్ షిప్.. పాక్ కు చైనా భారీ షాక్

పాకిస్థాన్ ప్రస్తుతం తీవ్ర ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంటోంది. ఈ సంక్షోభానికి ప్రధాన కారణాలు అధిక ద్రవ్యోల్బణం, తగ్గుతున్న విదేశీ మారక నిల్వలు, అంతర్జాతీయ రుణాలను తిరిగి చెల్లించడంలో వైఫల్యం. ఈ పరిస్థితిలో పాకిస్థాన్‌కు ప్రధాన మద్దతుదారుగా ఉన్న చైనా పెట్టుబడుల విషయంలో వెనక్కి తగ్గడం దేశ ఆర్థిక భవిష్యత్తుపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది.

* చైనా-పాక్ సంబంధాల మార్పు

చైనా-పాకిస్థాన్ ఎకనామిక్ కారిడార్ (CPEC) పాకిస్థాన్‌కు ఆర్థికంగా ఒక పెద్ద ఊతంగా నిలుస్తుందని భావించారు. దీని కింద చైనా పాకిస్థాన్‌లో సుమారు 65 బిలియన్ డాలర్ల వరకు పెట్టుబడులు పెట్టింది. అయితే, అనేక ప్రాజెక్టులు ఊహించిన విధంగా ముందుకు సాగకపోవడం, పాకిస్థాన్ రుణాలను సకాలంలో తిరిగి చెల్లించలేకపోవడం, అవినీతి, చైనా ఉద్యోగులపై భద్రతాపరమైన దాడులు వంటివి చైనాను నిరుత్సాహపరిచాయి. కరాచీ-పెషావర్ రైల్వే లైన్ (ML-1) వంటి కీలక ప్రాజెక్టులకు చైనా నిధులు ఇవ్వడంలో జాప్యం చేయడమే కాకుండా తాత్కాలికంగా వాటి నుంచి వెనక్కి తగ్గుతోంది. ఈ ప్రాజెక్టుకు అవసరమైన $6.7 బిలియన్ల రుణాన్ని చైనా ఇవ్వడానికి నిరాకరించడంతో ఇప్పుడు పాకిస్థాన్ ఆసియా డెవలప్‌మెంట్ బ్యాంక్ (ADB) వంటి ఇతర సంస్థల నుంచి రుణం కోసం ప్రయత్నిస్తోంది.

* ఆర్థిక దుర్వినియోగం, దాని ప్రభావం

పాకిస్థాన్ ఆర్థిక సంక్షోభానికి ప్రధాన కారణం ప్రభుత్వ విధానాలు. ఈ దేశం విపరీతంగా అప్పులు చేసి, వాటిని సమర్థవంతంగా వినియోగించుకోలేకపోయింది. దీంతో ప్రాజెక్టులు ఆలస్యం కావడమే కాకుండా ప్రణాళిక లేని పెట్టుబడుల వల్ల దేశానికి ఎలాంటి లాభం రాలేదు. ప్రపంచ బ్యాంకు అంచనాల ప్రకారం, పాకిస్థాన్‌లో దాదాపు 44.7% మంది ప్రజలు దారిద్య్రరేఖకు దిగువన జీవిస్తున్నారు. అదే సమయంలో దేశం రుణాల వడ్డీ చెల్లింపులకే తన ఆదాయంలో దాదాపు 40-50% ఖర్చు చేస్తోంది. చైనా నుంచి సుమారు 22% అప్పులు తీసుకున్న పాకిస్థాన్, ఆ రుణాలను తిరిగి చెల్లించలేక డెట్ ట్రాప్లో ఇరుక్కుంటోంది. దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థపై సైనిక ఆధిపత్యం, అధిక రక్షణ వ్యయం, విస్తృతమైన అవినీతి కూడా పెట్టుబడిదారులను నిరుత్సాహపరుస్తున్నాయి. పాకిస్థాన్ సైనిక వ్యాపార సంస్థ అయిన ఫౌజీ ఫౌండేషన్ లాంటివి పెద్ద ఎత్తున లాభాలు పొందుతుండగా.. సామాన్య ప్రజలు నిరుద్యోగం, పెరుగుతున్న ధరల వల్ల తీవ్ర ఇబ్బందులు పడుతున్నారు.

* భవిష్యత్తుపై ప్రభావం

చైనా వెనక్కి తగ్గడం అనేది పాకిస్థాన్‌కు కేవలం ఆర్థికపరమైన దెబ్బ మాత్రమే కాదు, వ్యూహాత్మక హెచ్చరిక కూడా.. ఇటీవల పాకిస్తాన్ సైన్యాధ్యక్షుడు ఆసిమ్ మునీర్ అమెరికా వెళ్లి ట్రంప్ తో అంటకాగడం.. పలు ప్రాజెక్టులు కట్టబెట్టడంతో చైనా పాక్ విషయంలో షాకిచ్చింది. పాక్ లో పెట్టుబడుల నుంచి వైదొలగడానికి ఇదే ప్రధాన కారణం. వ్యూహాత్మక భాగస్వామిలో మార్పులు చేస్తోంది. చైనా స్వదేశీ అభివృద్ధిపై, ఆసియా ప్రాంతంలో తన స్థానాన్ని పటిష్ఠం చేసుకోవడంపై ఎక్కువ దృష్టి సారిస్తోంది. అమెరికా, భారతదేశంతో పెరుగుతున్న సంబంధాల నేపథ్యంలో పాకిస్థాన్‌పై పెట్టుబడుల విషయంలో చైనా మరింత జాగ్రత్తగా వ్యవహరిస్తోంది.

పాకిస్థాన్ ఇప్పుడు చైనా మీద మాత్రమే ఆధారపడకుండా, ఇతర అంతర్జాతీయ సంస్థలైన ADB, అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి (IMF) నుంచి రుణాలు పొందడానికి ప్రయత్నిస్తోంది. అయితే అంతర్జాతీయ సంస్థలు కఠినమైన షరతులు విధిస్తాయి. ముఖ్యంగా రుణాన్ని ఎలా ఉపయోగిస్తారనే దానిపై నిఘా పెడతాయి. ఇది పాకిస్థాన్ ఆర్థిక విధానాలను మార్చుకోవాల్సిన అవసరాన్ని సూచిస్తోంది.

చైనా వెనకడుగు పాకిస్థాన్ ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేసింది. దీనివల్ల పాక్ తన ఆర్థిక విధానాలను సమూలంగా మార్చుకోవాల్సిన ఒత్తిడి పెరిగింది. లేకపోతే, భవిష్యత్తులో అది తీవ్రమైన పరిణామాలను ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుంది.