ఆర్మీ చేతిలో పాక్ నేతలు కీలు బొమ్మలు.. ఒప్పేసుకున్నట్టే కదా

పాక్ రక్షణ మంత్రి ఖవాజా ఆసిఫ్ చేసిన వ్యాఖ్యలు పాకిస్తాన్ రాజకీయ వ్యవస్థలో అంతర్గతంగా ఉన్న నిజానిజాలను బయటపెట్టాయి. ఈ వ్యాఖ్యలు ముఖ్యంగా "హైబ్రిడ్ మోడల్" అనే పదాన్ని ఉపయోగించడం.. పాకిస్తాన్‌లో ప్రజాస్వామ్యం కేవలం నామమాత్రమే అని, అసలు అధికారం ఆర్మీ (సైన్యం) చేతుల్లోనే కేంద్రీకృతమై ఉందనే సుదీర్ఘ వాదనకు బలమైన అధికారిక ముద్ర వేశాయి.

* సైన్యం ఆధిపత్యం: అధికారిక అంగీకారం

ఆసిఫ్ వ్యాఖ్యలను పరిశీలిస్తే, వారు పరోక్షంగా ఆర్మీ ఆధిపత్యాన్ని అంగీకరించినట్టే కనిపిస్తుంది. "నేను ఎన్నికల ద్వారా వచ్చిన ప్రతినిధిని" అని చెప్పినా "మాకు అమెరికాతో పోలిస్తే పాలనా విధానం వేరుగా ఉంటుంది" అని చెప్పడం ద్వారా, ఆర్మీ ప్రమేయం లేకుండా ప్రధాన నిర్ణయాలు తీసుకోలేమనే అంతర్గత వాస్తవాన్ని ధృవీకరించినట్లు అయ్యింది.

కీలుబొమ్మల రాజకీయాలు

ప్రజాప్రతినిధులు ప్రజలచే ఎన్నుకోబడినప్పటికీ, వారు ఆర్మీ కీలుబొమ్మలుగా మాత్రమే పనిచేస్తున్నారనే అభిప్రాయం ఇప్పుడు మరింత బలపడింది. సైన్యం ఆమోదం లేకుండా ఏ పెద్ద విధాన నిర్ణయం అమలు కాదు. హైబ్రిడ్ మోడల్ పదం వాస్తవంగా పాకిస్తాన్‌లో ఎన్నికైన పౌర ప్రభుత్వం, అదృశ్యంగా తెరవెనుక నుంచి పాలించే సైనిక సంస్థాగత శక్తుల కలిసిన పాలనను సూచిస్తుంది. ఇది ప్రజాస్వామ్యానికి పెద్ద విఘాతం.

చారిత్రక సాక్ష్యం, ఆధునిక ధోరణులు..

పాకిస్తాన్ చరిత్రలో అనేక సైనిక తిరుగుబాట్లు జరిగాయి. ఈ తిరుగుబాట్లు పౌర ప్రభుత్వాలను కూలదోసి, సైనిక పాలకులను అధికారంలోకి తెచ్చాయి. పౌర పాలకులు తాత్కాలికంగా వచ్చిపోతున్నా.. ఆర్మీ చీఫ్‌లు మాత్రం దేశపు నిర్ణయాధికారులుగా నిలిచారు.

ఆర్మీ చీఫ్‌ల అంతర్జాతీయ పాత్ర

ప్రస్తుత ఆర్మీ చీఫ్ ఆసిమ్ మునీర్ అంతర్జాతీయ వేదికలపై, ముఖ్యంగా అమెరికా వంటి అగ్రరాజ్యాలతో సంబంధాలలో ప్రధానమంత్రి కంటే ఎక్కువగా కనిపిస్తున్నారు. ఇది దేశీయంగా, అంతర్జాతీయంగా కూడా సైన్యానికే అసలైన అధికార ముద్ర ఉందనే విషయాన్ని స్పష్టం చేస్తోంది.

ప్రజాస్వామ్యం, అభివృద్ధిపై ప్రభావం

ప్రజాస్వామ్యానికి హామీ ఇచ్చే రాజ్యాంగం ఉన్నప్పటికీ, దానికి జీవం పోసేది ఆర్మీ నిర్ణయాలే కావడం పాకిస్తాన్ వెనుకబాటుతనానికి ప్రధాన కారణం. ఆర్మీ జోక్యం వల్ల పౌర ప్రభుత్వాలు స్థిరమైన, దీర్ఘకాలిక విధానాలను రూపొందించలేకపోతున్నాయి. ఇది ఆర్థిక వ్యవస్థ, అభివృద్ధి, సామాజిక సంస్కరణలపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతోంది. సైనిక నీడలో కొనసాగే ఈ "హైబ్రిడ్ పాలన" వల్ల దేశంలో నిజమైన ప్రజాస్వామ్యం వేళ్లూనుకోలేదు. ప్రజలచే ఎన్నుకోబడిన ప్రభుత్వాలకు తమ పూర్తి అధికారాన్ని వినియోగించుకునే అవకాశం లేకపోతే, ఆ వ్యవస్థను ప్రజాస్వామ్యం అనగలమా అనేది ప్రశ్నార్థకం.

ఖవాజా ఆసిఫ్ వ్యాఖ్యలు పాకిస్తాన్ రాజకీయాల యొక్క ముసుగును తొలగించాయి. దేశం స్థిరంగా, అభివృద్ధి పథంలో ముందుకు సాగాలంటే, ఈ "హైబ్రిడ్ పాలన" పద్ధతిని పూర్తిగా మార్చుకుని, రాజ్యాంగబద్ధమైన పౌర ప్రజాస్వామ్యానికి సంపూర్ణ అధికారాన్ని బదలాయించాల్సిన అవసరం ఉంది. లేదంటే పాకిస్తాన్ రాజకీయాలు ఎప్పటికీ సైన్యం చేతిలో కీలుబొమ్మల ఆటగానే మిగిలిపోయే ప్రమాదం ఉంది.